سرطان پاراتیروئید
سرطان پاراتیروئید (Parathyroid Carcinoma) یک بیماری بسیار نادر اما مهم در غدد پاراتیروئید است. این غدد کوچک در پشت تیروئید قرار گرفتهاند و وظیفه دارند میزان کلسیم خون را تنظیم کنند. بیشتر مشکلات پاراتیروئید در اثر آدنوم (تومور خوشخیم) ایجاد میشود، اما در درصد بسیار کم، ممکن است یک تومور بدخیم رشد کند که به آن سرطان پاراتیروئید گفته میشود.
این بیماری معمولاً با افزایش غیرطبیعی کلسیم خون مشخص میشود و اگر بهموقع تشخیص داده نشود میتواند باعث آسیبهای جدی به کلیه، استخوان و دیگر اعضا شود.
پزشک:
دکتر علی یمینیچرا سرطان پاراتیروئید اهمیت دارد؟
زیرا برخلاف تومورهای خوشخیم پاراتیروئید، این سرطان ممکن است:
- به بافتهای اطراف حمله کند،
- دوباره عود کند،
- یا حتی به استخوان و کبد و ریهها دستاندازی کند.
هرچند نادر است، اما در صورت تشخیص دیرهنگام میتواند خطرناک باشد.
علائم سرطان پاراتیروئید (شایع و جدی
در بسیاری از بیماران، نشانههای بیماری مربوط به افزایش کلسیم خون است، نه وجود توده گردنی. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
علائم شایع
- احساس خستگی و ضعف شدید
- درد استخوان و شکنندگی استخوانها
- تکرر ادرار و تشنگی
- تهوع و بیاشتهایی
- یبوست
- افسردگی یا مشکلات تمرکز
- کاهش وزن
علائم جدیتر
- سنگهای مکرر کلیه
- پوکی یا شکستگی خودبهخود استخوانها
- مشکلات قلبی ناشی از کلسیم بالا
- بزرگ شدن قابل لمس غده در جلوی گردن
بسیاری از این نشانهها بخاطر بالا رفتن شدید کلسیم خون رخ میدهد، چیزی که در تومورهای خوشخیم معمولاً کمتر دیده میشود.
روشهای تشخیص سرطان پاراتیروئید
این سرطان معمولاً در آزمایشهای خون و تصویربرداری مشکوک میشود، اما تشخیص قطعی اغلب حین عمل جراحی و بررسی پاتولوژی انجام میشود.
مراحل تشخیص
۱. آزمایش خون
- کلسیم خون بسیار بالا
- هورمون پاراتیروئید (PTH) به شدت افزایش یافته
۲. سونوگرافی و اسکنهای هستهای
برای پیدا کردن غده درگیر استفاده میشود، اما نمیتواند صد درصد خوشخیم یا بدخیم بودن را مشخص کند.
3.تشخیص نهایی
زمانی است که جراح غده را خارج میکند و پاتولوژی، وجود نفوذ به بافتهای اطراف یا انتشار را تأیید میکند.
عوامل خطر
سرطان پاراتیروئید معمولاً علت مشخصی ندارد، اما موارد زیر احتمال آن را بیشتر میکند:
- سابقه پرکاری پاراتیروئید طولانیمدت
- وجود سندرمهای ژنتیکی نادر
- سابقه فامیلی تومورهای پاراتیروئید
- مواجهه با پرتو (نادر)
اگرچه این سرطان در مردان و زنان تقریباً به یک اندازه دیده میشود، سن متوسط آن حدود ۴۵ تا ۶۰ سال گزارش شده است.
درمان سرطان پاراتیروئید (جراحی و دارو)
بهترین و موثرترین روش درمان جراحی است. در واقع، اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس درمان کامل بسیار بالا خواهد بود.
جراحی
در بیشتر افراد، جراح غده پاراتیروئید درگیر را به همراه بخشهای آسیبدیده مجاور خارج میکند. گاهی ممکن است بخشی از تیروئید یا بافتهای نزدیک گردن نیز برداشته شود تا احتمال بازگشت بیماری کم شود.
نکته جراجی بسیار مهم
هرچه غده در اولین جراحی کامل و بدون آسیب خارج شود، نتیجه درمان بهتر است.
اگر بیماری قابل جراحی نباشد چه میشود؟
در این مواقع هدف اصلی، کنترل کلسیم خون و جلوگیری از آسیب کلیه، استخوان و قلب است.
روشهای کنترل کلسیم
- سرم و مایعات داخل وریدی
- داروهای کاهشدهنده کلسیم از جمله بیسفسفوناتها
- داروی سیناکلست (برای کاهش PTH)
- دنوزوماب در موارد مقاوم
گزارشها نشان میدهد کنترل کلسیم خون میتواند کیفیت زندگی و طول عمر بیماران را بهتر کند.
پیگیری و احتمال بازگشت بیماری
بله، این سرطان میتواند دوباره عود کند حتی اگر درمان شده باشد. به همین دلیل پیگیری منظم بسیار مهم است.
پیگیری بعد از درمان
- آزمایش کلسیم و PTH هر ۶ ماه
- سونوگرافی یا سیتیاسکن در صورت افزایش کلسیم
- مراجعه دورهای به متخصص غدد یا جراح غدد
دکتر یمینی از جراحان برجسته بیمارستان میلاد تهران است که با بیش از ۲۵۰۰ جراحی موفق در سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، در زمینه جراحی تیروئید شناخته میشود. او علاوه بر فعالیتهای بالینی، با راهاندازی برنامههای نوآورانه آموزشی مانند شبیهساز لاپاروسکوپی و آزمونهای آنلاین و آفلاین، نقش مهمی در آموزش دستیاران و دانشجویان پزشکی ایفا کرده و همواره متعهد به ارتقای خدمات درمانی و آموزشی بر پایه دانش روز است.
دکتر علی یمینی جراح عمومی و فلوشیپ جراحی غدد درون ریز
دکتر یمینی از جراحان برجسته بیمارستان میلاد تهران است که با بیش از ۲۵۰۰ جراحی موفق در سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، در زمینه جراحی تیروئید شناخته میشود. او علاوه بر فعالیتهای بالینی، با راهاندازی برنامههای نوآورانه آموزشی مانند شبیهساز لاپاروسکوپی و آزمونهای آنلاین و آفلاین، نقش مهمی در آموزش دستیاران و دانشجویان پزشکی ایفا کرده و همواره متعهد به ارتقای خدمات درمانی و آموزشی بر پایه دانش روز است.
