۱۱ فروردین ۱۴۰۴

ساختار سینه (پستان)، مراحل رشد و بیماری‌های مرتبط

پستان عضوی پویا است که با هورمون‌ها و شرایط زندگی تغییر می‌کند. شناخت ساختار پستان، رشد پستان، و بیماری‌های پستان به شما کمک می‌کند تا با مراقبت و پیشگیری، ریسک بیماری‌ها، به‌ویژه سرطان پستان، را کاهش دهید و زندگی سالم‌تری داشته باشید.

پزشک:
دکتر علی یمینی

راهنمای جامع برای سلامت پستان

با توجه به اهمیت روزافزون مشارکت فعال بانوان در اجتماع و نقش انکارناپذیر ایشان در جهان امروز و با توجه به تاثیربالای زیبایی شناختی و اهمیت پستان در اعتماد به نفس زنان به بررسی و توضیح ساده‌ی ساختار و اختلالات و بیماریی‌های سینه می‌پردازیم:

این راهنما به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر از سلامت پستان خود محافظت کنید.

ساختار و آناتومی پستان: شناخت اجزای اصلی

پستان از سه بخش اصلی تشکیل شده است: پوست، بافت زیرپوستی و بافت پستان. بافت پستان شامل دو نوع سلول است.

سلول‌های پوششی (اپیتلیال)

مجاری شاخه‌دار که لوبول‌ها (واحدهای ساختاری و عملکردی پستان) را به نوک پستان متصل می‌کنند.

سلول‌های نگه‌دارنده (استرومایی)

عمدتاً از بافت چربی و بافت همبند تشکیل شده‌اند.

لوبول‌ها بخش‌هایی هستند که در زمان شیردهی شیر تولید می‌کنند. نوک پستان پر از عصب‌های حسی است و هاله دارای غدد سباسه (چربی) به نام غدد مونتگومری است که با ایجاد برجستگی، به سلامت و رطوبت پوست کمک می‌کند.
پستان در ناحیه‌ای بین دنده‌های دوم تا ششم و از کنار جناغ سینه تا خط زیر بغل قرار دارد و بخشی به‌صورت دم به زیر بغل امتداد می‌یابد. زیر پستان، عضلات سینه‌ای بزرگ و دندانه‌دار قرار دارند و رباط‌های کوپر مانند تکیه‌گاه طبیعی، پستان را سفت نگه می‌دارند.
خون‌رسانی: از طریق شریان پستانی داخلی (عمدتاً) و شریان‌های قفسه سینه (حدود یک‌سوم).

لنف: عمدتاً به غدد لنفاوی زیربغل (۹۷٪) و بخشی به غدد داخلی سینه و ترقوه هدایت می‌شود.

مراحل رشد و تحول پستان: از جنینی تا یائسگی

رشد پستان از دوران جنینی آغاز می‌شود. در هفته پنجم زندگی جنین، خط شیر از زیر بغل تا بالای ران ظاهر می‌شود و فقط بخش سینه‌ای آن باقی می‌ماند. نوک پستان از گودال مامری شکل می‌گیرد و اگر این فرایند ناقص باشد، ممکن است نوک تو رفته شود. در زمان تولد، پستان نارس است و فقط چند مجرای ابتدایی دارد. در پسران، رشد در این مرحله متوقف می‌شود.

بلوغ و رشد پستان در دختران

بلوغ (۱۰ تا ۱۲ سالگی) با هورمون‌های استروژن و پروژسترون از تخمدان‌ها آغاز می‌شود. این هورمون‌ها باعث می‌شوند:

  • مجاری پستان شاخه‌دار شوند.
  • لوبول‌ها شکل بگیرند.

بارداری و شیردهی: اوج تکامل پستان

در بارداری، پستان به حداکثر رشد می‌رسد و لوبول‌ها برای تولید شیر آماده می‌شوند.

  1. سه‌ماهه اول: افزایش مجاری.
  2. سه‌ماهه دوم: رشد لوبول‌ها.
  3. پس از زایمان: تولید شیر کامل.

پس از شیردهی، فرایند پس‌رفت با مرگ طبیعی سلول‌ها و بازسازی بافت رخ می‌دهد.

یائسگی و تغییرات پستان

در یائسگی (با توقف کار تخمدان‌ها)، لوبول‌ها کم می‌شوند، بافت چربی جایگزین بافت همبند می‌شود و پستان شل‌تر می‌گردد.

ناهنجاری‌ها و بیماری‌های پستان: علائم و درمان

پستان ممکن است با ناهنجاری‌های مادرزادی یا اکتسابی مواجه شود:

ناهنجاری‌های مادرزادی

پلی‌تلیا

نوک پستان اضافی (۲.۴٪ نوزادان) که ممکن است با مشکلات کلیوی یا سرطان همراه باشد.

پلی‌ماستی

غدد پستان اضافی.

آماستی/آمازیا:

نبود پستان یا بافت آن، گاهی با سندرم پولند (نبود عضله سینه‌ای) مرتبط است.

 

ناهنجاری‌های دیگر پستان


تئلارشه زودرس

رشد زودهنگام پستان (اغلب بی‌خطر و خودبه‌خود برطرف می‌شود).

هایپرتروفی نوجوانی

بزرگ شدن سریع پستان (خوش‌خیم و قابل‌درمان با جراحی).

آسیب اکتسابی

مثل بیوپسی نادرست یا پرتودرمانی.

سرطان پستان و عوامل خطر: راه‌های پیشگیری

سرطان پستان شایع‌ترین سرطان زنان است و با ساختار پستان مرتبط است.

لوبول‌های نوع ۱

در زنان بدون فرزند یا دیر باردار، به دلیل فعالیت سلولی بالا، مستعدترند.

لوبول‌های نوع ۳

در زنان با بارداری زودهنگام (۱۴-۲۰ سالگی) غالب‌اند و کمتر در معرض خطرند

نقش هورمون‌ها

استروژن و پروژسترون رشد پستان را هدایت می‌کنند، اما قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آن‌ها (مثل هورمون‌درمانی یائسگی) خطر را افزایش می‌دهد. سابقه خانوادگی، قاعدگی زودهنگام و تأخیر در یائسگی هم مؤثرند.

پیشگیری سرطان پستان

  • بارداری زودهنگام و شیردهی.
  • سبک زندگی سالم (تغذیه متعادل، ورزش).
  • چکاپ منظم و خودآزمایی پستان.

ضایعات پاتولوژیک و تغییرات پیش‌سرطانی

ضایعات خوش‌خیم مثل هایپرپلازی مجاری یا آدنوز اسکلروزان از لوبول‌ها شروع می‌شوند و در بیوپسی‌ها شایع‌اند.


کارسینوم مجاری

از لوبول‌های نوع ۱.

کارسینوم لوبولار

از لوبول‌های نوع ۲.

پستان‌هایی با لوبول‌های نوع ۱ غالب (مثل زنان بدون فرزند) بیشتر در معرض تغییرات پیش‌سرطانی‌اند.

 

مکانیسم‌های مولکولی و راهکارهای پیشگیرانه

علت دقیق سرطان پستان ناشناخته است، اما رشد کنترل‌نشده سلول‌ها و آسیب ژنتیکی نقش دارند. استروژن ممکن است سلول‌ها را به سمت سرطانی شدن هدایت کند، به‌ویژه اگر پستان کاملاً تفکیک نشده باشد. در آزمایش‌ها، هورمون‌هایی مثل onadotropin جفتی از سرطان پیشگیری کرده‌اند و ممکن است هورمون‌درمانی پیشگیرانه در زنان جوان مفید باشد.

توصیه‌ها برای حفظ سلامت پستان

علائم هشدار: توده، تغییر شکل، ترشح غیرعادی یا درد مداوم.

اقدامات: چکاپ منظم، خودآزمایی، مشورت با پزشک در صورت ناهنجاری (مثل نوک پستان اضافی).

کلمات کلیدی مرتبط: سلامت پستان، خودآزمایی پستان، چکاپ پستان.

نتیجه‌گیری: محافظت از پستان با آگاهی

پستان عضوی پویا است که با هورمون‌ها و شرایط زندگی تغییر می‌کند. شناخت ساختار پستان، رشد پستان، و بیماری‌های پستان به شما کمک می‌کند تا با مراقبت و پیشگیری، ریسک بیماری‌ها، به‌ویژه سرطان پستان، را کاهش دهید و زندگی سالم‌تری داشته باشید.